Aciz Uzman

Kadın üreme organları, dış ve iç üreme organları olmak üzere iki bölümde incelenebilir.

Dış üreme organları gebelik oluşması için spermin geçişine izin verirken, enfeksiyon ajanlarının içeriye geçişini engeller.

İç üreme organları ise döllenmiş yumurtayı gebelik boyunca taşıyacak ve zamanı geldiğinde de doğum olayını gerçekleştirecek şekildedir.

Dış Üreme Organları (Dış genital sistem)

Dış üreme organları "Vulva" olarak adlandırılır. Büyük dudaklar, küçük dudaklar, klitoris, kızlık zarı ve idrar boşaltma deliğinden oluşur.

Büyük dudaklar vulvanın dış sınırını yapar. Küçük dudaklara göre daha etli ve kalındır. Büyük dudaklar üzerinde yağ salgılayan salgı bezleri bulunmaktadır. Ergenlikten sonra üzeri kıllarla (pubik kıllar) kaplanır.

Küçük dudaklar ise iç kısımda yer alır ve daha incedir. Genişliği kadından kadına değişebilir. Vagina girişini kapatacak şekilde önden arkaya uzanır.

Vagina girişi etrafında ilişki sırasında vagen girişinin kayganlığını sağlayan salgı bezleri bulunmaktadır. En büyükleri "Bartholin Bezi" olarak adlandırılan ve vajen girişinde sağlı sollu bulunan bezlerdir. Bu bezlerin iltihapları ağrılı abselere neden olabilir.

Vagen girişinde "kızlık zarı (hymen)" adı verilen bir deri kıvrımı bulunmaktadır. Bu deri kıvrımı vagen girişini bir miktar daraltacak şekildedir ve ilk ilişki ile yırtılır. Bu yırtılma sırasında da bir miktar kanama gerçekleşir. Daha sonraki ilişkilerde vajen girişi büyüdüğü için kanama olmayacaktır.

İki küçük dudağın ön tarafta birleştiği yerde "klitoris" bulunur. Bu organ kadın cinsel organlarında en duyarlı bölgedir. Embriyolojik olarak erkekteki penise benzer; yani uyarı ile sertleşir.

Klitoris altında idrar yolu (üretra) kanalının açıldığı küçük bir delik bulunur. Bu delik sayesinde idrar dışarıya atılabilir.

Ergenlik dönemiden itibaren kadın genital sistemi sürekli bir değişim halindedir.

İç Üreme Organları (İç genital sistem)

İç genital sistem; vagina (hazne), rahim ağzı (serviks), rahim (uterus), tüpler (fallop kanalları) ve yumurtalıklardan (overler) oluşur. Yumurtalık ve tüpler sağlı sollu iki adettir.

Vagina önde idrar torbası arkada ise kalın barsağın son kısmı (rektum) arasında uzanan tüp biçiminde bir yapıdır. Vagen girişinden rahim ağzına kadar uzanır. Yaklaşık 10-12 cm uzunluğundadır. Cinsel ilişki ve doğum sırasında genişliği ve uzunluğu daha da artacak şekilde elastik liflerle çevrelenmiştir. Ana görevi cinsel ilişki ve doğum sırasında kullanılan bölge olmasıdır. İçerdiği salgı bezleri ile kendi içinin ve vulvanın yağlanmasını sağlar.

Rahim ağzı (serviks) vagina sonunda bulunur. Rahimin vajenle birleştiği bölümdür. Ortasında bir delik bulunan yarım küre şeklindedir. Salgıladığı özel madde yardımı ile ortasındaki açıklık spermin geçişine izin verirken vagendeki mikropların yukarı yayılmasını engeller.



Rahim (uterus) vaginanın üzerinde karın içine yerleşmiş armut biçiminde bir organdır (Soldaki resim).

Uterusun (rahimin) kalın duvarı üç tabakadan oluşur. Bunlardan en içte olanı "endometrium" adını alır, adet siklusu boyunca değişimler gösterir ve eğer gebelik olmaz ise dökülerek adet kanaması ile birlikte atılır. Gebelik oluşursa döllenmiş yumurtanın büyümesi için ona "yataklık" görevi yapar.

Ortadaki kas tabakasına "myometrium" denir. Uterusun en kalın tabakasıdır ve istemsiz çalışan düz kaslardan oluşur. Bu kaslar adet kanaması esnasında rahim içinde biriken kanı, doğum esnasında ise bebek ve plasentayı rahim dışına atmak için kasılarak görev yaparlar. Bu kas yapısı, gebelik gerçekleştiğinde göğüs kafesi altına kadar büyüyebilecek özelliktedir.

Uterusu dışarıdan çevreleyen zar tabakasına ise "seroza" ismi verilir. Bu tabaka rahmi diğer organlardan ayırır ve yerinde tutunabilmesi için destek bağları oluşturur. Seroza aslında tüm batın organlarının dış yüzünü saran "periton"un bir uzantısıdır.

Gebe olmayan bir kadının rahminin büyüklüğü kişinin yaşı ve geçirmiş olduğu gebelik sayısına göre değişkenlik gösterir. Ortalama ağırlığı 50-80 gram arasındadır. 9. ayını doldurmuş bir gebede ise ağırlığı yaklaşık 20 kat artarak 1 kiloya kadar çıkar. Doğumdan yaklaşık 6 hafta sonra ise eski konumuna döner.

Vücudumuzda başka hiçbir organımız bu kadar büyüyüp, sonra da kendiliğinden küçülme yeteneğine sahip değildir!..

Tüpler rahimin her iki tarafında kısmen serbestçe uzanan yapılardır. Serbest uçları yumurtalıklara yakındır. Kanal şeklindedirler ve döllenmiş yumurtanın rahime ilerlemesi için bir geçit görevi görürler.



Yumurtalıklar karın içinde sağlı sollu olmak üzere iki adettir. Üreme çağındaki kadında 3x4x5 cm boyutlarında disk şekilde bir yapıdadır. İçersinde gelişmeyi bekleyen yumurta taslakları mevcuttur.



Bir kız bebek doğduğunda yumurtalıklarında yaklaşık olarak 2 milyon yumurta hücresi bulunmaktadır. Bu yumurta hücreleri her geçen gün azalır ve ergenliğe ulaştığında bu sayı 400 bin'e iner. Daha sonra her adet periyodunda bu yumurta hücrelerinden bir tanesi gelişecek şekilde atılmaya hazır hale getirilir.

Bir kadın hayatı boyunca ortalama 400-500 kez yumurtlar. Diğer yumurtalar kullanılmadan atrofiye olur, yani küçülüp yok olurlar.

Yumurtalığın yumurta üretmenin yanı sıra bir diğer görevi de kadının ihtiyacı olan kadınlık hormonlarını üretmektedir. Menopozla birlikte bu görevi sona erer. Menopoz, yumurtalıkların fonksiyonlarının geriye dönüşü olmayacak şekilde tükenmesi olayıdır.